Mechanizm podzielonej płatności (MPP), znany również jako split payment, to rozwiązanie wprowadzone do polskiego systemu VAT, które ma ograniczać wyłudzenia podatku i zwiększać bezpieczeństwo obrotu gospodarczego.
Mechanizm podzielonej płatności polega na automatycznym rozdzieleniu płatności za fakturę na dwie części:
- Kwota netto trafia na standardowy rachunek rozliczeniowy sprzedawcy.
- Kwota podatku VAT jest przekazywana na specjalny rachunek VAT, który bank tworzy automatycznie dla każdego przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą.
Rachunek VAT może być używany wyłącznie do określonych celów, takich jak opłacenie podatku VAT, podatków dochodowych, akcyzy czy ceł. Można również wnioskować o przeniesienie środków z rachunku VAT na konto firmowe, ale urząd skarbowy ma aż 60 dni na rozpatrzenie takiego wniosku.
Mechanizm podzielonej płatności jest obowiązkowy, jeśli spełnione są łącznie trzy warunki:
- Faktura dotyczy towarów lub usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT (tzw. towary i usługi wrażliwe, czyli m.in. stal, elektronika, paliwa, usługi budowlane, części samochodowe, odpady).
- Kwota brutto faktury wynosi co najmniej 15 000 zł.
- Transakcja odbywa się między przedsiębiorcami, czyli jest to klasyczna transakcja B2B.
Towary objęte MPP
- Paliwa – zarówno kopalne, jak i alternatywne.
- Stal i wyroby stalowe – obejmuje różne rodzaje stali oraz produkty z niej wykonane.
- Metale szlachetne i nieszlachetne – złoto, srebro, miedź, aluminium.
- Złom i odpady – w tym surowce wtórne.
- Tworzywa sztuczne – płyty, folie, arkusze z tworzyw sztucznych.
- Elektronika – tablety, smartfony, konsole, komputery, telewizory, aparaty fotograficzne.
- Części do pojazdów silnikowych – akcesoria samochodowe oraz części do maszyn silnikowych.
- Węgiel i produkty węglowe – w tym produkty z niego wytwarzane.
- Maszyny i urządzenia elektryczne – wraz z częściami i akcesoriami.
Usługi objęte MPP
- Usługi budowlane – obejmujące szeroki zakres prac budowlanych.
- Usługi jubilerskie – związane z wyrobami ze złota i srebra.
Nie każda transakcja podlega obowiązkowi MPP, ale możnaz zdecydować się na jego dobrowolne zastosowanie. W wielu przypadkach to rozsądny ruch – zwłaszcza jeśli:
- nawiązujemy współpracę z nowym kontrahentem i chcemy zabezpieczyć się przed jego nierzetelnością,
- realizujemy transakcje o dużej wartości i chcemy ograniczyć ryzyko odpowiedzialności solidarnej,
- działamy w branży, która znajduje się pod szczególnym nadzorem fiskusa (np. elektronika, budownictwo),
- chcemy wzmocnić wizerunek rzetelnego podatnika – dobrowolne MPP może pomóc w kontaktach z dużymi firmami, instytucjami, a także podczas kontroli podatkowej.
Przelewu MPP dokonuje się wyłącznie za pomocą dedykowanego formularza przelewu w bankowości elektronicznej. Przy zlecaniu płatności należy podać:
- numer faktury,
- NIP i rachunek bankowy sprzedawcy wskazany na fakturze,
- kwotę VAT,
- kwotę brutto.
Bank automatycznie rozdzieli środki:
- kwota netto trafi na rachunek główny dostawcy,
- kwota VAT – na jego rachunek VAT.
Split payment dotyczy tylko płatności w złotówkach, realizowanych między rachunkami w polskich bankach.
Jako przedsiębiorcy nie mamy pełnej swobody w dysponowaniu środkami zgromadzonymi na rachunku VAT. Można je wykorzystać tylko na określone cele:
- zapłatę VAT do urzędu skarbowego,
- zapłatę VAT z faktury od innego kontrahenta (jeśli on również ma rachunek VAT),
- zapłatę PIT, CIT, akcyzy,
- zapłatę składek ZUS,
- opłaty celne.
To oznacza, że środki na rachunku VAT nie przepadają, ale są zamrożone na potrzeby fiskalne. Można również złożyć wniosek o ich przeniesienie na rachunek bieżący. Urząd ma aż 60 dni na decyzję.
W przypadku obowiązkowego MPP, brak zastosowania mechanizmu może skutkować:
- sankcjami VAT – dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty VAT z faktury (a w przypadku złośliwego lub powtarzającego się naruszenia – nawet 100%),
- odpowiedzialnością solidarną nabywcy za niezapłacony VAT dostawcy,
- karą pieniężną z kodeksu karnego skarbowego (do 720 stawek dziennych).
Mimo pewnych niedogodności, split payment niesie też wymierne korzyści:
- ochronę przed odpowiedzialnością solidarną – urząd nie obciąży nas za cudzy VAT, jeśli zapłacimy z użyciem MPP,
- brak sankcji VAT – split payment działa jak tarcza podatkowa,
- mniejsze ryzyko kontroli – MPP jest traktowany jako przejaw dochowania należytej staranności,
- korzystniejsze warunki przy korektach zaległości – w niektórych przypadkach można uniknąć odsetek,
- lepsze warunki współpracy – niektórzy kontrahenci oferują rabaty za płatności w MPP.
W lutym 2025 roku Rada Unii Europejskiej zatwierdziła przedłużenie stosowania mechanizmu podzielonej płatności w Polsce do 29 lutego 2028 roku.
